نگهداری از باطری ماشین در فصل تابستان
روزهای گرم سال با تمام خوبی‌هایی که دارد از راه می‌رسد و اولین چیزی که به ذهن رانندگان خطور می‌کند جوش آوردن، و متوقف شدن ماشین است. در واقع روزهای گرم سال بیشترین آسیب‌ها را به باطری ماشین وارد می‌کند البته این حرف در مورد سرما هم صدق می‌کند. باطری انرژی شیمیایی را به الکتریکی تبدیل می‌کند. معمولا در دو صورت باطری صدمه می‌بیند: ماشین به صورت مداوم روشن و خاموش می‌شود و در مدت زمان طولانی روشن و استفاده نشود. البته بررسی‌های مداوم و رعایت برخی نکات بسیار ساده می‌تواند از بروز صدمه جلوگیری کند. در این مقاله قصد داریم با ارائه چند راهکار ساده یاد دهیم که چگونه در هوای گرم از باطری خودروی خود مراقبت نمایید. اما قبل از آن بهتر است کمی در مورد باطری، قطعات و نحوه کارکرد آن اطلاعاتی کسب کنید.
قطعات تشکیل دهنده باطری ماشین
باطری ماشین برای فعالیت دارای قطعات مختلفی است. از جمله:
- صفحات : که شامل دو قطب منفی (دارای سرب) و مثبت (حاوی پراکسید سرب) است و صفحه عایق
- نشانگر
- الکترولیت باطری
- جعبه
- درپوش
- ترمینال‌ها
- قطب‌های باطری
کدام قطعات برای فعالیت به انرژی باطری نیاز دارد ؟
به طور کلی وظیفه باطری ماشین تامین نیروی الکتریسیته خودرو است. برای استارت زدن روشن کردن ماشین به نیروی الکتریسیته نیاز است اما موتور هیچگونه نیروی ذخیره شده‌ای برای کار کردن ندارد. احتراق اولیه برای روشن شدن، به انرژی برق با ولتاژ مشخص نیازمند است که از طریق باطری تامین می‌شود. اما باطری این انرژی را در حالت خاموشی چگونه به موتور برای استارت زدن انتقال می‌دهد؟
هنگامی که خودرو روشن و مشغول کار است دینام شروع به ذخیره کردن برق می‌کند. بدین ترتیب مقدار برق اولیه برای استارت زدن ماشین در زمانی که خاموش است فراهم می‌شود. اما کارکرد باطری ماشین به این مورد محدود نمی‌شود. چراغ‌های خودرو نیز برای روشن شدن برق لازم دارند و آن را از باطری تامین می‌کند. سیستم تهویه هوا نیز برای فعالیت خود محتاج برق است در نتیجه برای فعال کردن کولر یا بخاری، باطری باید انرژی لازم را فراهم کند.
یکی دیگر از قطعاتی که برای انجام فعالیت خود به برق لازم دارد سیستم صوتی است در نتیجه باطری ماشین باید مقداربرقی که نیاز دارد را تامین نماید. سیستم‌های هشدار دهنده ماشین نیز که وظیفه آگاه سازی راننده در مواقع ضروری را بر عهده دارند، برای فعالیت خود نیازمند برق باطری خواهند بود که از همین طریق نیز برآورده خواهد شد.
عملکرد باطری ماشین چگونه است؟
زمانی که سوئیچ را گذاشته و استارت می‌زنید باطری ماشین به مدار برق متصل شده و شروع به شارژ شدن می‌کند. الکترولیت حکم رابط در بین قطب‌های مثبت و منفی باطری را دارد و قادر است عملیات تبدیل انرژی شیمیایی به الکتریکی را به سرعت انجام دهد. در چنین شرایطی یک واکنش الکتروشیمیایی رخ می‌دهد و انرژی را به وجود می‌آورد که ماده فعال روی صفحات را تبدیل به سولفات سرب می‌کند.
در حین این تبدیل مولکول‌های هیدروژن و اکسیژن نیز شروع به آزاد شدن می‌کنند. سپس تبدیل به آب شده و الکترون‌ها در صفحه مثبت آزاد می‌شوند و نیازهای صفحه منفی را نیز تامین می‌نماید. تبادلی که در دو صفحه مثبت و منفی اتفاق می‌افتد موجب به وجود آمدن ولتاژ یا پتانسیل الکتریکی در دو سر باطری می‌شود.
دمای مطلوب برای کارکرد مفید باطری ماشین چقدر است؟
دمای مطلوب و بهینه جهت عمر مفید باطری ماشین ۲۶.۶ سانتی گراد است. زمانی که دمای هوا به بالای ۳۰ درجه می‌رسد بر روی عملکرد ماشین تاثیر گذاشته و موجب تبخیر شدن مایعات درون باطری می‌شود. کم شدن آب باطری نیز در ایجاد رسوب و خوردگی نقش زیادی دارد همچنین عملکرد دیگر بخش‌های ماشین نیز با اختلال روبرو می‌شود.
افزایش دمای هوا منجر به افزایش ظرفیت باطری نیز می‌شود. به عنوان مثال اگر ظرفیت باطری اسید سرب، در دمای ۵۰ درجه بالای صفر را با ظرفیت آن در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد مورد مقایسه قرار دهیم باید بگویم که با افزایش ۱۲ درصدی ظرفیت باطری در هوای گرم روبرو خواهید شد. البته که این افزایش ظرفیت چندان بی عوارض نخواهد بود. هرچه ظرفیت باطری در دمای زیاد افزایش پیدا کند از عمر باطری کاسته می‌شود. به عبارت دیگر هر چه از محدوده دمای مطلوب باطری فاصله پیدا کنید (چه در گرما و چه در سرما) احتمال بروز آسیب بسیار بیشتر خواهد بود.
چگونه گرما باعث بروز صدمه در باطری ماشین می‌شود؟
عوامل زیادی وجود دارد که منجر به بروز صدمه در باطری می‌شود که یکی از آنها فصل گرما است. گرمی هوا عامل مهم تبخیر مایع درون باطری است. این اتفاق در زمانی که کولر ماشین روشن است فشار بیشتری را به باطری وارد می‌کند. جوش آوردن باطری به دلیل گرما نیز مشکل دیگری است که در هوای گرم شاهد وقوع آن هستید. در این شرایط دمای مایع اسیدی درون باطری به شدت بالا می‌رود.
آپشن‌هایی که در ماشین وجود دارد و مهمترین آنها کولر یا بخاری است عامل دیگری در بروز صدمه به باطری ماشین است. استفاده زیاد از آنها به باطری فشار می‌آورد و باعث خراب شدن آن می‌شود. بعد از آن می‌توان به سیستم پخش، اتصال گوشی موبایل یا تبلت یا جی پی اس و غیره اشاره کرد.
نکاتی که به افزایش عمر باطری در فصل گرما کمک می‌کند
اغلب صاحبین خودرو از عوارض سرمای هوا و صدمات آن در باطری آگاهی کامل دارند بنابراین به خوبی از باطری ماشین در این فصل مراقبت می‌کنند. در تابستان اما اهمیت چندانی به بررسی سلامت باطری نمی‌دهند. با وجود اینکه معمولا باطری‌ها را سازگار با شرایط مختلف جوی طراحی و تولید کرده‌اند، (یعنی در تمامی شرایط، شما را قادر به استفاده از ماشین می‌کند) اما چکاپ مداوم آن اهمیت زیادی دارد. زیرا ممکن است در برهه‌ای از زمان فشار زیادی به باطری وارد شود و عملکرد آن را مختل کند. بنابراین در فصول گرم سال باید از باطری حفاظت ویژه‌ای شود که با انجام برخی نکات می‌توانید از بروز صدمات جلوگیری کنید.
از باطری ماشین در برابر گرما محافظت کنید
خنک نگه داشتن باطری در فصل گرما یکی از ملزومات است. توقف ماشین در زیر نور آفتاب به مدت طولانی موجب بروز صدمات می‌شود. گرما به تبخیر شدن مایع درون باطری و فرسایش شبکه‌های داخلی کمک می‌کند و در نهایت منجر به کاهش عمر مفید باطری خواهد شد. برای جلوگیری از بروز این صدمات در گرما، ماشین را در یک پارکینگ مسقف یا زیر سایه پارک نمایید. استفاده از روکش اتومبیل نیز می‌تواند ایده خوبی باشد.
استارت زدن مکرر ممنوع
استارت زدن به تعداد دفعات زیاد موجب می‌شود که باطری ماشین برق زیادی استفاده کند و هر بار موقع فعالیت اتومبیل، دینام شروع به ذخیره سازی برق می‌نماید. استفاده کوتاه مدت از اتومبیل به تعداد دفعات زیاد موجب می‌شود این روند مدام تکرار شود. در نهایت باطری خالی می‌شود و دیگر قادر به استارت زدن نخواهید بود. پس تا می‌توانید از ماشین برای سفرهای کوتاه مکررا استفاده نکنید.
از سولفاته شدن سر باطری جلوگیری کنید
با گذشت زمان و کارکرد مداوم باطری ماشین سر آن شروع به سولفاته شدن می‌کند. یعنی رسوباتی در سر آن پدید می‌آید که در صورت عدم رسیدگی تاثیر بدی در کارکرد باطری خواهد داشت. وقتی در سر باطری گرد و غبار و رسوب لایه لایه تشکیل می‌شود، مانند عایقی آن را پوشانده و مانع از عبور و مرور جریان هوا به داخل باطری خواهد شد.
برای پیشگیری از بروز اختلال در کارکرد باطری بهتر است هر چند وقت یکبار سر باطری به خوبی تمیز شود. برای این کار می‌توانید از ساده‌ترین روش یعنی محلول جوش شیرین و آب به همراه برس فلزی استفاده کنید. اسپری ضد خوردگی نیز روش دوم برای تمیز کردن سر باطری است. همچنین استفاده از محافظ‌های سر ترمینال نیز گزینه خوبی خواهد بود. برای تمیز کردن سر باطری از رسوبات می‌توانید طبق مراحل زیر عمل کنید:
- ابتدا باید خودرو را خاموش کنید.
- بگذارید تا باطری کاملا خنک شود.
- برای انجام کار حتما از دستکش مخصوص استفاده کنید.
- برای جلوگیری از پرت شدن تراشه‌های رسوبات در چشم، هنگام انجام کار از عینک محافظ استفاده نمایید.
- کابل‌های برق را از باطری جدا کنید اول کابل مشکی رنگ ( منفی ) و سپس کابل قرمز ( مثبت ) را بکشید.
- از اسپری مخصوص یا محلول آب و جوش شیرین بر روی سطح باطری استفاده نمایید.
- محلول را بر روی رسوبات سطحی باطری بپاشید کمی صبر کنید تا کف کند.
- با استفاده از یک دستمال ضخیم شروع به تمیز کردن باطری از رسوبات و خوردگی کنید.
- بعد از انجام کار صبر کنید تا باطری کاملا خشک شود. سپس بدون اینکه دستکش را درآورید کابل‌ها را برعکس زمان جدا کردن ببندید. یعنی اول کابل قرمز ( مثبت )، سپس کابل مشکی ( منفی (.
آب باطری ماشین را چک کنید
اما کار مفید دیگری که در شروع فصل گرما بهتر است انجام دهید چک کردن آب باطری ماشین است. از آنجایی که این مایع اسیدی است بهترین کار کمک گرفتن از یک باطری ساز خودرو برای بررسی آب باطری است. چک کردن مداوم آب باطری در افزایش طول عمر آن اهمیت ویژه‌ای دارد. به طوری که با کم شدن آب باطری عملکرد آن کاهش پیدا کرده و همچنین صدمات جدی به بخش‌های داخلی باطری وارد می‌شود.
اگر می‌خواهید خودتان آب باطری ماشین را چک کنید ابتدا درپوش پلاستیکی محفظه را باز کرده و میزان مایع را در تمامی بخش‌ها وارسی کنید. مایع باید تا بالای صفحه را دربر گرفته باشد در غیر این صورت اگر کاهش پیدا کرده باید مجددا پر شود.
از فشار آوردن به باطری خودداری کنید
در زمان رانندگی کردن وضعیت باطری را در نظر بگیرید و از آپشن‌هایی استفاده نمایید که واقعا نیاز است. در استفاده از تهیه هوا و کولر و همچنین سیستم پخش صوتی نیز احتیاط کنید زیرا به باطری در فصل گرما فشار وارد می‌کند.
از متصل نگه داشتن دستگاه‌های برقی به ماشین در زمان خاموشی خودداری کنید
زمانی که قصد خاموش کردن ماشین را دارید هر وسیله برقی که به آن اتصال دارد را جدا کنید. دستگاه‌هایی مثل موبایل، جی پی اس در صورتی که از برق جدا نشوند باعث مصرف برق باطری می‌شوند که در نهایت به خالی شدن باطری می‌انجامد. خالی نگه داشتن باطری و عدم شارژ زود به زود آن موجب کوتاه شدن عمر باطری می‌شود.
از خالی شدن باطری ماشین جلوگیری کنید
خاموش بودن ماشین در طولانی مدت نیز دردسرساز است و بر روی کارکرد باطری ماشین تاثیر منفی دارد. وقتی تا چند روز یا بیشتر ماشین بی حرکت بماند شارژ باطری کم شده و از شارژ خالی می‌شود. اگر اطمینان دارید که تا چند روز از ماشین خود استفاده نمی‌کنید قبل از هر کاری آن را کامل شارژ کرده، از ماشین جدا کنید و در صندوق عقب بگذارید.
با کمک شارژر مخصوص باطری را شارژ نمایید
برای جلوگیری از خالی شدن باطری ماشین در زمان استارت زدن راه دیگری نیز وجود دارد و آن هم اتصال به یک شارژر مخصوص جهت پر کردن شارژ باطری است. این شارژرها به صورت تدریجی شروع به شارژ باطری می‌کنند و تا زمانی که نیاز باشد به این کار ادامه می‌دهند. این شارژرها دارای رگولاتور هستند که بعد از کامل شدن شارژ باطری، روند کار را متوقف می‌کند.
سایر نکات مفید برای سالم نگه داشتن باطری خودرو در تابستان:
- برای ماشین خود از یک باطری با کیفیت خوب استفاده نمایید که در دمای بالا مقاومت خوبی داشته باشد و کمتر دچار مشکل شود.
- هنگام بررسی باطری دقت داشته باشید که قدرت آن باید ۵۰ میلی آمپر باشد. تمامی قسمت‌های آن در سر جای خود نصب شده و خشک و تمیز باشد.
- باطری در سر جای خود فیکس شده و سطح آن با وازلین بدون سولفات پوشیده شده باشد.
به طور کلی عمر مفید باطری ماشین ۵-۳ سال است که با انجام اقدامات ذکر شده می‌توانید طول عمر آن را افزایش دهید.
چه علائمی نشان دهنده صدمه به باطری است؟
اما سوالی که پیش می‌آید این است که از کجا بفهمیم که باطری دچار ایراد شده است؟ به طور کلی اگر علائم زیر را مشاهده کردید باید حتما به بررسی باطری ماشین خود بپردازید.
- هنگام استارت زدن صدای تلق می‌دهد اما برق کافی برای روشن شدن وجود ندارد.
- کم شدن شدت نور چراغ ماشین یا سوسو زدن آن.
- عدم استارت خودرو.