تعمیر باطری ماشین: راهنمای احیا و تعمیر باطری ماشین

آیا باطری ماشین قابل تعمیر است؟ تعمیر باطری ماشین چگونه انجام می شود؟ همه خودروها اعم از خودروهای هیبریدی، خودروهای الکتریکی و یا خودروهای با موتورهای درون‌سوز برای ادامه فعالیت خود به یک باطری ماشین نیاز دارند. متاسفانه باطری  ماشین یکی از اجزای وسیله نقلیه است که کم‌تر مورد توجه قرار گرفته و تا زمانی‌که خودرو استارت نخورد و به مشکل نخوریم، اهمیت وجود آن به چشم نمی‌آید. حالا در این موقعیت هرچقدر دلتان می‌خواهد سوییچ را بچرخانید، در این موقعیت این تلاش‌ها برای روشن کردن ماشین بی‌فایده است زیرا یک باطری مرده دوباره زنده نخواهد شد.

با این توضیحات بهتر است به موضوع اصلی مقاله برگردیم. در این مقاله ما باطری‌های اسیدی ۱۲ ولتی را مورد بررسی قرار داده و در رابطه با روش تعمیر آن در موقعیت‌هایی که باطری کاملا از کار افتاده است صحبت خواهیم کرد. یکی از راه‌حل‌های بسیار ساده اما پرهزینه در شرایط عادی با همان باطری‌های قدیمی این است که به نزدیک‌ترین فروشگاه قطعات خودرو مراجعه کرده و باطری ماشین را تعویض کنید. اما موضوع صحبت ما این است که اگر هر بار به جای هزینه کردن و تعویض باطری ماشین، بتوانید آن را با قدرت کامل شارژ کنید چه‌طور؟ طبیعتا چنین روشی علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها، کار شما را راحت‌تر خواهد کرد چرا که می‌توانید شارژ مجدد باطری را چندین بار تکرار کنید بدون اینکه باطری جدیدی بخرید.

باطری خودرو چیست؟

باطری خودرو یکی از اساسی‌ترین بخش‌های سازنده ماشین است که با ذخیره الکتریسیته مورد نیاز خودرو، منشا سیستم برقی خودرو محسوب می‌شود. ظرفیت عمومی باطری ماشین ۱۲ ولت است که به عوامل مختلفی از جمله قدرت الکترولیت، تعداد صفحات باطری، مقدار الکترولیت، کهنه یا نو بودن باطری و… بستگی دارد. این قطعه در خودرو انرژی لازم جهت استارت را فراهم می‌کند، علاوه‌براین انرژی الکتریکی مورد نیاز جهت روشن شدن چراغ‌های خودرو، سیستم پخش و مولتی مدیای ماشین و تهویه ماشین (کولر و بخاری) را تامین می‌کند.

خودروهای موجود در بازار ایران که دارای موتور احتراق داخلی هستند به باطری‌های سرب اسیدی استاندارد یا همان جعبه‌های سیاه 12 ولتی متکی هستند. در برخی خودرورهای وارداتی هیبریدی نیز یک باطری هیبرید  بزرگ‌تر از جنس نیکل- فلز (NiMH) یا لیتیوم- یون (Li-ion) قرار داده شده که نیروی مورد نیاز موتور کوچکی را تامین می‌کند؛ این موتور الکتریکی به موتور درون سوز کمک می‌کند تا مصرف سوخت را بهبود بخشد. خودروهای پلاگین هیبرید یا خودروهای تمام برقی معمولا مجهز به بسته‌های باطری لیتیوم- یون هستند تا تجربه خالص رانندگی الکتریکی را به مصرف‌کنندگان ارائه دهند.

تعمیر باطری ماشین چیست؟

در تامین انرژی یک وسیله نقلیه یا دستگاه، فرآیند تخلیه باطری اتفاق می‌افتد که با عنوان سولفاته شدن باطری نیز شناخته می‌شود. این واکنش شیمیایی منجر به تجمع کریستال‌های سولفات روی صفحات باطری می‌شود. تجمع بیشتر کریستال‌ها روی صفحات باطری ماشین عوارض زیادی به دنبال دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مدت زمان زیاد برای شارژ شدن، راندمان کم‌تر و ظرفیت شارژ پایین‌تر است. فرآیند تعمیر باطری ماشین که در این مقاله مد نظر داریم به معنی بازسازی یا نوسازی باطری است؛ در این فرآیند کریستال‌های سولفات‌ از سطح باطری پاک‌سازی شده و پس از دوباره پر کردن محلول الکترولیت شرایط شارژ مجدد باطری ماشین فراهم می‌شود. پس از فرآیند نوسازی، باطری ماشین با شارژ مجدد کاربری یک باطری نو را خواهد داشت.

چگونه باطری ماشین را در خانه تعمیر کنیم؟

مواردی که در این بخش عنوان می‌کنیم مختص باطری‌های اسیدی است. قبل از هرچیزی بهتر است بدانید که برای تعمیر یا نوسازی باطری ماشین لازم نیست صبر کنید تا باطری خالی شود یا به‌طور کامل از کار بیفتد، شما می‌توانید ایمنی را اولویت کار خود قرار دهید و این کار را قبل از خالی شدن باطری ماشین انجام دهید. با یک بررسی چشمی و سریع می‌توانید تشخیص دهید که آیا باطری ماشین شما نیاز به تعمیر یا بازسازی دارد یا خیر.  در این بررسی تمام ترک‌ها، برآمدگی‌ها یا قطعات شکسته باطری را مورد بررسی قرار دهید؛ اگر باطری از نظر شکل فیزیکی مناسب نیست، بهتر است یک باطری جدید خریداری کنید.

فرآیند بازسازی باطری نیازی به تخصص یا مدرک مهندسی خاصی ندارد و تنها چیزی که مورد نیاز است رعایت نکات ایمنی و صبر و حوصله شماست. اکثر اقلام مورد نیاز برای تعمیر باطری ماشین در هر خانه‌ای پیدا خواهد شد. لیست لوازم ضروری برای انجام فرآیند نوسازی باطری عبارت است از:

تجهیزات لازم برای تعمیر باطری ماشین:

• پوشش محافظ (این پوشش شامل موارد محافظت‌کننده از جمله عینک ایمنی، دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی و پیش‌بند است.)
• مسواک یا برس
• پشم فولادی یا ترمینال کلینر باطری
• پیچ‌گوشتی تخت
• قیف
• دو عدد سطل بزرگ
• مواد مورد نیاز:
• یک گالن آب مقطر (آب لوله‌کشی به خاطر مواد شیمیایی اضافه شده، برای این کار قابل استفاده نیست.(
• ۴۵۰ گرم جوش شیرین
• ۴۵۰ گرم نمک اپسوم
• اقلام تخصصی:
• شارژر باطری
• ولت‌متر

راهنمای گام‌به‌گام تعمیر باطری ماشین

لباس مناسب بپوشید و آماده باشید: درست است که بازسازی باطری در حد علم ساخت موشک نیست اما بالاخره نوعی کار فنی به حساب می‌آید و رعایت نکات ایمنی در هنگام کار واجب است. بنابراین بهتر است لباس مناسب بپوشید و در فضایی با تهویه مناسب کار خود را شروع کنید.

محلول پاک‌کننده بسازید: جوش شیرین و آب را با نسبت ۲ به ۱ با هم مخلوط کنید تا حالت خمیر آب‌دار به خود بگیرد. این ترکیب به عنوان کلینر باطری مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه‌بر این برای پوشش نشت اسید کاربرد دارد.

باطری را تمیز کنید: اگر ترمینال‌های باطری خورده شده‌اند، خمیر پاک‌کننده را روی پایه‌ها بمالید و آن را با یک مسواک تمیز کنید. واکنش کف کردن خمیر نشان‌دهنده درست کار کردن محلول است. از پشم فولادی برای باطری‌هایی که به شدن خورده شده‌اند استفاده کنید. ترمینال‌ها را به‌طور کامل تمیز و خشک کنید.

بررسی ولتاژ: ولت‌متر را به باطری وصل کنید، مانند روشن کردن خودرو کابل قرمز را به ترمینال مثبت و کابل مشکی را به ترمینال منفی وصل کنید. باطری استاندارد خودرو شامل شش سلول است که هر کدام حدود ۲.۱ ولت انرژی تولید می‌کنند. بنابراین یک باطری سالم ولتاژ ۱۲.۶ را نشان می‌دهد. ولتاژ بین ۱۰ تا ۱۲.۶ ولت به این معنی است که باطری خودروی شما قابلیت نوسازی را دارد، در صورتی‌که ولتاژ باطری کمتر از ۱۰ ولت باشد باید باطری را جایگزین کنید و نوسازی یا تعمیر فایده‌ای ندارد.

سلول‌های باطری را خالی کنید: شاید تا به حال نیازی به خارج کردن باطری از داخل خودرو نداشته‌اید و تجربه این کار را ندارید، اما حالا وقتش رسیده که این کار را انجام دهید. یکی از سطل‌ها را بردارید و نیمی از جوش‌شیرین را در نزدیکی خود قرار دهید. درپوش باطری را برداشته و با استفاده از پیچ‌گوشتی سرصاف سلول‌های درپوش را جدا کنید.

باطری را بردارید و لاستیک محافظ درپوش را بردارید. برخی از باطری ها ممکن است ۶-۷ درپوش داشته باشند، اما برخی ممکن است بیشتر یا کمتر داشته باشند. برداشتن همه آنها الزامی است

محتویات سلول‌ها را یکی‌یکی و به آرامی در سطل خالی کنید. می‌توانید در حین تخلیه سلول‌ها یا پس از خالی شدن تمام سلول‌ها جوش‌شیرین را اضافه کنید. در هر صورت این کار اسید باطری را برای دفعه ایمن در هر مکانی تخلیه می‌کند؛ شما با این کار از خطرات احتمالی در بازیافت زباله‌ها جلوگیری می‌کنید.

در بیشتر موارد، باطری آب مقطر کافی ندارد و این مسئله اصلی است. در این صورت، آب مقطر را اضافه کرده و باطری را شارژ کنید. به خاطر داشته باشید که وقتی باطری را با ولت متر اندازه می گیرید باید بین ۱۳ تا ۱۴ ولت داشته باشد.

سلول‌های باطری را تمیز کنید: برای پاک‌سازی سلول‌ها، محلول پاک‌کننده را با استفاده از قیف، در هر سلول بریزید. سپس با احتیاط و حفظ ایمنی درپوش سلول و درپوش باطری را سر جای خود قرار دهید. حالا باطری را حداقل به مدت یک دقیقه تکان دهید، سپس مخلوط را جمع‌آوری کرده و در سطل زباله اسید که در مرحله قبلی کنار گذاشته بودید بریزید.

محلول باطری را جایگزین کنید: در این مرحله چهار فنجان آب را با ۱۲۰ گرم نمک اپسوم مخلوط کنید. محلول را خوب هم بزنید تا کاملا شکل شفافی به خود بگیرد. استفاده از آب جوشیده این فرآیند را تسریع می‌کند اما الزامی نیست. با کمک قیف، سلول‌ها را با محلول الکترولیت جدید پر کنید. روی آن را بپوشانید و دوباره تکان دهید تا نمک به‌طور یکنواخت پخش شود.

باطری را دوباره شارژ کنید: این مرحله را بسیار آهسته، در محیطی امن و مطمئن با صبر و حوصله انجام دهید.  به عنوان اقدامی احتیاطی، درپوش‌های باطری را بردارید زیرا ممکن است الکترولیت گرم و در طول شارژ سرریز شود. شارژر را تا حد امکان دور از باطری قرار دهید و آن را با سرعت ۱۲ ولت بر ۲ آمپر وصل کنید. در این مرحله باید صبر کنید تا باطری به مدت ۳۶ ساعت شارژ شود.

باطری ماشین را تست کنید: شارژر را از باطری جدا کرده و از ولت‌متر برای بررسی وضعیت باطری استفاده کنید. ولتاژ نرمال باطری حدود ۱۲.۴۲ ولت است، اگر ولتاژ باطری خودروی شما کم‌تر از این عدد است باید دوباره آن را برای ۱۲ ساعت دیگر شارژ کنید. هنگامی که آماده حرکت شدید، پس از نصب مجدد باطری و چرخاندن سوییچ یا کلید روشن ماشین و با نور بالا باطری را تست کنید. پس از چند دقیقه، باطری را در حالی‌که تحت بار است دوباره امتحان کنید. اگر بازخوانی ولت‌متر ۹.۶ ولت را نشان داد، وقتش رسیده که به شما تبریک بگوییم! شما با موفقیت باطری ماشین خود را بازسازی کرده‌اید.